امضای توافق‎نامه صلح با حکمتیار و حاشیه‎های آن

موافقت‌نامه صلح با حزب اسلامی، با امضای اشرف غنی رییس‌جمهور و گلبدین حکمتیار رهبر این حزب اجرایی شد.

حکمتیار با سخنرانی در مراسم امضای این موافقت‌نامه، از دولت افغانستان و شخص رییس‌جمهور خواست تا براساس تقاضای او شماری از زندانیان مهم گروه طالبان را بدون «قید و شرط» آزاد و راه آغاز مذاکرات صلح با این گروه را نیز فراهم سازد. این موافقت‌نامه که پنجشنبه با امضای رییس‌جمهور و رهبر حزب اسلامی اجرایی شد، در مراسم امضای آن در ارگ ریاست‌جمهوری صدها تن از مقامات دولتی، هواداران حزب اسلامی، برخی از رهبران سیاسی و جهادی و همچنین دیپلمات‌های خارجی حضور داشتند. هواداران حزب اسلامی در این مراسم مرتب نعره‌های تکبیر و شعارهایی به حمایت از حزب اسلامی و گلبدین سر می‌دادند. براساس ویدئویی که در این مراسم پخش شد، ابتدا این موافقت‌نامه را گلبدین حکمتیار به امضا رساند. حکمتیار در این مراسم از طریق ویدئو کنفرانس نسبت به امضای موافقت‌نامه صلح میان دولت و حزب اسلامی ابراز خرسندی کرده گفت که انتظار می‌رود با اجرایی‌شدن آن، جنگ در افغانستان پایان یابد. وی گفت: «باور دارم که با اجرای این موافقت‌نامه، بحران جاری کشور به پایان می‌رسد و هر دوطرف تعهد کرده‌اند که به تمام مفاد موافقت‌نامه کاملاً احترام بگزارند و به شکل صادقانه و مخلصانه به آن التزام دارند.» گلبدین حکمتیار می‌گوید که مذاکرات صلح میان حزب اسلامی و دولت افغانستان زمانی آغاز شد که نزدیک به نود درصد از نیروهای بین‌المللی کشور را ترک کردند. به گفته او، پس از ترک این نیروها، مذاکرات میان دو طرف به طور مرتب انجام شده تا این‌که برای صلح توافق صورت گرفت. رهبر حزب اسلامی گفت که در رسیدن به توافق‌ صلح میان دولت و این حزب خارجی‌ها میانجی‎گری نکرده‌اند. گلبدین حکمتیار که نزدیک به نیم‌ساعت از طریق ویدئو کنفرانس در جمع شرکت‌کنندگان مراسم سخنرانی کرد، از تمام شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی خواست تا از امضای موافقت‌نامه صلح میان حزب او و دولت حمایت کنند. رهبر حزب اسلامی که در این سخنرانی سرحال به نظر می‌رسید، افزود که هدف از امضای این موافقت‌نامه پایان‌دادن به جنگ و عوامل بیرونی آن است. رهبر حزب اسلامی پیش از این‌که نیروهای بین‌المللی در سال ۲۰۰۱ میلادی برای مبارزه با شبکه‌های تروریستی از جمله القاعده وارد افغانستان شوند، با گروه طالبان هم‌سنگر شد، گفت که رسیدن به اهداف از طریق جنگ امکان‌پذیر نیست. او بسیج‌ساختن مردم برای رسیدن به اهداف مشخص از طریق جنگ را شعار خواند و گفت که مردم دیگر فریب این شعارها را نمی‌خورند. گلبدین حکمتیار افزود: « به آنانی‌که از برقراری صلح هراس دارند و برای مخالفت آن کمر بسته‌اند و به تداوم جنگ تاکید می‌کنند، می‌گویم که افغان‌ها دیگر از این چنین شعارهای جنگ استقبال نمی‌کنند که تنها در آن افغان‌ها کشته می‌شوند.» گلبدین حکمتیار در بخشی از سخنان خود به مذاکره صلح میان دولت افغانستان و گروه طالبان نیز اشاره کرد. رهبر حزب اسلامی که هم‌اکنون در خفا به سر می‌برد، گفت که ابتدا دولت افغانستان و گروه طالبان با آتش‌بس جنگ و آزادی زندانیان مهم طالبان باید فضای اعتماد را به‌وجود آورند. گلبدین از گروه طالبان خواست تا با «جرأت» وارد مذاکرات صلح شود. وی گفت: «برای ورود و خروج در شهرها به اجازه هم‌دیگر نیاز داریم، اما برای حضور در کوه‌ها به اجازه و توافق کسی نیاز نداریم. من از رییس‌جمهور محترم می‌خواهم که در برابر خواست طرف مقابل نیت نیک و اخلاص خود را ثابت کند، مذاکرات را با طالبان آغاز کند. تعدادی از زندانیان مهم آن‌ها را بدون هیچ نوع قید و شرط و به‌خاطر درخواست من آزاد کند.» رهبر حزب اسلامی به دست به‌دست شدن شماری از پاسگاه‌های امنیتی و مناطق کشور میان نیروهای امنیتی و طالبان نیز اشاره کرد، اما گفت که این تغییرات چیزی را عوض نمی‎کند. گلبدین حکمتیار در سخنرانی خود از ملا محمدرسول رهبر یکی از شاخه‌های گروه طالبان نیز نام برده گفت که شورای عالی این گروه از امضای موافقت‌نامه صلح میان دولت و حزب اسلامی اعلام حمایت کرده‌ است. وی همچنین گفت: «تمام ملت افغانستان، شخصیت‌ها و گروه‌های افغانی را دعوت می‌کنم تا از این موافقت‌نامه حمایت کنند و از تمام مخالفان دولت نیز می‌خواهم که با این روند همراه شوند و اهداف خود را از طریق مسالمت‌آمیز دنبال کنند.» رهبر حزب اسلامی به جنگ‌های جاری در برخی از کشورها از جمله عراق و سوریه نیز اشاره کرد و گفت مردم عراق در نتیجه فعالیت‌های مسلحانه نتوانستند تا نیروهای بین‌المللی را از کشورشان بیرون کنند، اما در یک اقدام سیاسی و از طریق پارلمان‌شان زمینه خروج آمریکایی‌ها را از کشور خود مساعد ساختند. گلبدین گفت که با آغاز جنگ‌های داخلی در این کشور، دوباره زمینه حضور نیروهای خارجی در آن کشور مساعد شد. گلبدین حکمتیار که از سال‌ها پیش جنگ‌های مسلحانه خود علیه دولت افغانستان و نیروهای بین‌المللی مستقر در کشور را از پاکستان کنترل و مدیریت می‌کرد، در سخنرانی امروز خود به قطع مداخلات خارجی‌ها در افغانستان تاکید کرد. او از افغانستان به عنوان «خانه مشترک» تمام اقوام یاد کرد و گفت که کودتای هفت اردبیهشت باعث شد تا زمینه جنگ‌ها در افغانستان مساعد شود. رهبر حزب اسلامی به قربانی‌هایی که مردم افغانستان طی سال‌های مخالفت مسلحانه او و دیگر گروه‌های تروریستی در کشور داده‌اند، اشاره‌ای نکرد. در همین‌حال،‌ اشرف‌ غنی رییس‌جمهور نیز نسبت به اجرایی‌شدن موافقت‌نامه صلح با حزب اسلامی ابراز خرسندی کرده و از رهبر این حزب به عنوان یک شخصیت «قابلت‎قدیر» یاد کرد. اشرف‌ غنی برای اثبات برخی از گفته‌های خود به اظهارات گلبدین حکمتیار استناد کرد و گفت: «همانطوری که جناب حکمتیار در سخنرانی خود گفت، صلح نسبت به جنگ کار سنگینی نیست، اما آسان هم نیست.» او تاکید کرد که مذاکرات صلح میان دولت و حزب اسلامی در شرایطی به پیش رفت که جنگ‌های تحمیلی شدت بیشتری گرفت. به گفته او، پیش‌برد این مذاکرات هم‌زمان با شدت جنگ، عزم و تدبیر دو طرف را نشان می‌دهد. اشرف ‌غنی توقف جنگ را وظیفه مشترک خود و رهبر حزب اسلامی خواند، اما افزود که «صلح واقعی» بدون هزینه و مفت تامین نمی‌شود. آقای غنی گفت: «من قبلاً گفته‌ام و حالا هم می‌گویم که برای صلح حتی از جان خود هم خواهم گذشت. این را به این خاطر می‌گویم که صلح قیمت دارد و مفت به‌دست نمی‌آید.» اشرف ‌غنی می‌گوید که در رسیدن به توافق صلح با حزب اسلامی، تمام گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی اجماع کردند و در صورت نبود چنین اجماعی، این توافق به‌دست نمی‌آمد. رییس جمهور غنی در سخنرانی خود در مراسم امضای موافقت‌نامه صلح با رهبر حزب اسلامی، شرایط به‌وجود آمده را فراهم‌شدن فرصتی برای طالبان یاد کرد و گفت که این گروه می‌تواند انتخاب داشته باشد. آقای غنی می‌گوید: «اکنون فرصتی است برای طالبان و دیگر گروه‌های مخالف دولت تا بر سر دو راهی موجود در برابرشان نشان بدهند که انتخاب‌شان چیست، بودن در کنار ملت و پیوستن به کاروان صلح عزت‌مندانه، به مانند حزب اسلامی و سهم‌گرفتن در ساختن کشور و کمک به رفاه و پیشرفت آن، یا قرار گرفتن در برابر ملت و ادامه‌دادن به خونریزی و جنگی که سودش تماماً به جیب بیگانگان می‌رود؟ مردم ما درک کافی دارند و قضاوت خواهند کرد که چه کسانی همه توان خود را بر تباهی کشور نهاده‌اند. جنگ با مردم افغانستان و آلودن دستان خود با خون فرزندان‌شان، عاقبت محتوم آن تجرید و انزوای نهایی و سرانجام شکست و زبونی خواهد بود.» اشرف ‌غنی تاکید کرد که با امضای موافقت‌نامه صلح با حزب اسلامی، اراده و نیت دولت افغانستان برای تامین صلح و آغاز گفتگوها با گروه‌های مسلح مخالف به اثبات رسیده است. وی می‌گوید: «ما نشان دادیم که برای صلح هم اراده، هم صلاحیت و هم کفایت داریم. هیچ روند صلحی به سادگی به پیش نمی‌رود و مذاکرات صلح در هیچ‌جایی بدون دشواری نیست. اما جایی که اراده قاطع وجود داشته باشد، صلح به تحقق می‌رسد. در صلحی که حزب اسلامی با دولت افغانستان به انجام رساند، هر دو طرف نشان دادند که در اراده خود برای فرونشاندن آتش جنگ در کشور صادق و مصمم هستند.» اشرف ‌غنی جنگ گروه طالبان علیه نیروهای امنیتی کشور را غیرمشروع خوانده افزود که ادعای این گروه در پیروی از اصول اسلامی دروغین است. به گفته او، دولت افغانستان خواهان جنگ نبوده و نیست و اصراری بر تداوم آن ندارد. اشرف ‌غنی به نگرانی‌های مردم درباره پیامد امضای موافقت‌نامه صلح و بازگشت گلبدین حکمتیار به کابل اشاره‌ای نکرد، اما گفت این موافقت‌نامه برمبنای قانون اساسی شکل گرفته است و در این قانون نیز به حقوق تمام مردم احترام گذاشته شده است. به گفته آقای غنی، در این موافقت‌نامه نکته‌ای وجود ندارد که در تضاد با قانون اساسی باشد. او تاکید کرد که تصمیم دولت برای رسیدن به موافقت با حزب اسلامی «عجولانه» و اقدامی صرفاً احساسی نبوده، بلکه به گفته آقای غنی برمنبای اصول مشخصی صورت گرفته است. در همین‎حال، عبداله عبداله رییس اجرایی حکومت وحدت ملی نیز از اجرایی‌شدن موافقت‌نامه صلح با حزب اسلامی ابراز خرسندی کرده و گفت که در این موافقت‌نامه چیزی نیست که با اجرای آن حق کسی ضایع گردد. آقای عبداله می‌گوید: «به مردم افغانستان اطمینان می‌دهیم که هیچ چیزی در این موافقت‌نامه نیست که حق یک فرد و یا شهروند کشور را زیرپا گذاشته باشد، بلکه گامی است که به ما برای رسیدن به صلح دائمی کمک می‌کند.» عبداله عبداله افزود که جامعه جهانی برای انجام مذاکرات صلح با حزب اسلامی برای دولت افغانستان شرطی نگذاشته و صلاحیت این مذاکرات را به خود دولت داده‌ است. او از ادامه‌ی تلاش‌های دولت برای رسیدن به توافق صلح با دیگر گروه‌های تروریستی نیز اشاره کرد و گفت: «این قدم اولین و آخرین نخواهد بود و در راستای تامین صلح دائمی در کشور تلاش‌های بیشتر می‌کنیم. امیدوارم خداوند به کسانی که جنگ را تنها راه حل می‌دانند، توفیق بدهد تا دست از جنگ و ویرانی کشور برداشته و به روند صلح بپیوندند.» همچنین محمدامین کریم، رییس هیئت مذاکره‌کننده حزب اسلامی گفت که این حزب «دست دوستی» به سوی تمام احزاب دیگر در افغانستان دراز می‌کند. رهبران این حزب که از سال‌ها پیش در کنار طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی علیه نیروهای امنیتی کشور مبارزه مسلحانه داشتند و در نتیجه آن تعداد زیادی از مردم قربانی شده‌اند، مدعی‌ هستند که حزب اسلامی برای «صلح و آبادی» و همچنین «اعاده عدالت» مبارزه کرده است. موافقت‌نامه صلح که روز پنجشنبه با امضای اشرف ‌غنی و گلبدین حکمتیار اجرایی شد، پنجشنبه هفته گذشته میان نمایندگان دوطرف در کابل به امضا رسیده بود. با اجرایی‌شدن این موافقت‌نامه، قرار است دولت افغانستان برای برداشتن مجازات و تحریم‌های وضع‌شده اقدام کرده و زمینه بازگشت گلبدین را به کابل مساعد سازد.