با توجه به اینکه روسیه به دلیل حمایت های آمریکا و غرب از بعضی از گروه های اسلامگرا در سوریه به یکی از منتقدین آنان تبدیل گشته، نزدیکی این کشور به طالبان امری غیر قابل پیش بینی بود اما با این حال به نظر می رسد که روس ها قصد دارند تا در دیپلماسی منطقه ای خود تغییرات جدی به وجود آورند. ضمیر کابلوف نماینده ویژه روسیه در افغانستان و پاکستان اخیرا در اظهاراتی صریح و غیرمنتظره سخنانی بر زبان آورد که می تواند تاحدی تائیدی بر شایعات گذشته باشد. کابلوف در گفتگو با خبرگزاری انترفاکس اذعان داشت که داعش دشمن مشترک روسیه و طالبان است و همین امر نیز سبب ارتباط گردیده است. وی افزود، روسیه و طالبان در مورد مبارزه با داعش منافع مشترکی دارند و روسیه در این زمینه به تبادل اطلاعات با طالبان می پردازد.
ضمیرکابلوف از شخصیت های نزدیک به ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه می باشد و این نخستین بار هم نیست که وی در مورد طالبان چنین مطالبی را بیان می کند، کابلوف پیش از این نیز در دوم دی ماه 1394 طی مصاحبه ای با آژانس خبری انترفاکس روسیه اظهار نمود که حضور داعش در افغانستان باعث نزدیکی رابطه طالبان و روسیه شده است. وی در آن زمان نیز به وجود کانال های ارتباطی تبادل اطلاعات میان مسکو و طالبان اشاره کرده بود.
بیشترین نگرانی روسیه از حضور داعش در افغانستان ناشی از شرایط سوریه و عراق است. اخیرا تلاش ها برای شکست داعش در سوریه و عراق شدت گرفته و این گروه که خود را دولت اسلامی می خواند، بخشی از قلمروی خود را در این دو کشور از دست داده است. از سوی دیگر تعدادی از رهبران نزدیک به بغدادی در سوریه، از کشورهای آسیای میانه و قفقازند. در واقع روسیه از این نگران است که اگر داعش با فشارهای بیشتری در سوریه و عراق مواجه گردد، احتمال دارد تا تکفیری های این گروه سعی نمایند خود را به افغانستان برسانند تا از این طریق به آسیای میانه نفوذ کنند.
سابقه حضور داعش در افغانستان به دو سال قبل و زمانی باز می کردد که دعوت داعش در مناطق قبایلی آنسوی خط دیورند سبب شد تا تعدادی از اعضای طالبان پاکستان از منطقۀ قبایلی اورکزئی ایجنسی به این گروه بپیوندند. در آن زمان ابوبکر بغدادی حافظ سعید خان را به عنوان رهبر داعش در اقلیم خراسان و عبدالروف خادم از فرماندهان نظامی طالبان افغان را به عنوان معاون وی تعیین نمود. عبدالروف چند روز بعد در حملۀ هوایی آمریکا در هلمند کشته شد. طالبان که به هیچ گروه مبارز دیگری اجازه نمی دهند تا در قلمر خود در افغانستان فعالیت نماید، با این گروه نوظهور نیز در افتادند. نخستین برخورد میان داعش و طالبان زمانی صورت گرفت که هنوز خبر مرگ ملامحمد عمر فاش نشده بود. در آن زمان داعش قصد داشت محموله ای از سلاح را از آنسوی دیورند به شرق افغانستان انتقال دهد که طالبان افغان این محموله سلاح را ضبط کردند. تحرکات داعش موجب گردید تا اختر محمد منصور نامه ای به ابوبکر بغدادی بنویسد. وی در این نامه به بغدادی یادآور شد در شرایطی که جنگ طالبان علیه امریکا در افغانستان ادامه دارد، حضور این گروه جدید به صلاح مسلمانان نیست و از وی خواست موضع خود را در قبال این گروه اعلام نماید. جواب بغدادی به منصور تند و توهین آمیز بود و پس از آن جنگ میان داعش و طالبان در شرق افغانستان شدت گرفت. داعش توانست میان طالبان اختلاف ایجاد کند و تعدادی از ازبک های گروه جنبش اسلامی ازبکستان با داعش بیعت کردند. این مسئله موجب جنگ در شهرستان ارغنداب ولایت زابل گردید و سرانجام به کشته شدن ملامنصور دادالله انجامید.
روسیه از نزدیک این جریانات را تحت نظر داشت و جنگ های طالبان در شمال افغانستان و به خصوص سقوط قندز در سال گذشته، روس ها را در مورد اتحاد داعش و طالبان نگران کرده بود. از سوی دیگر در میان دولت افغانستان نیز کسانی بودند که حضور داعش در افغانستان را برنامه مشترکی از سوی دولت و خارجی ها می دانستند. بر همین اساس برخی از مقامات دولتی را به حمایت از داعش متهم شدند اما دولت پاسخی به این ادعا نداد و سکوت پیشه کرد. همین سکوت باعث گردید تا دولت های کشورهای همسایه به طور طبیعی به وقایع افغانستان مشکوک شوند و روسیه نیز به این نتیجه رسید که آوردن داعش به مرزهای آسیای میانه اقدامی در جهت بی ثبات ساختن این کشورها است و از این رو باید با آن مقابله کرد. بنابراین از آنجایی که دشمنِ دشمن، دوست بشمار می آید، روسیه با طالبان تماس هایی برقرار کرد. آخرین مورد از این تماس ها به ماه آگوست (مرداد ماه) سال جاری باز می گردد که طی آن روس ها در دیدار با مقامات طالبان، نگرانی خود را در خصوص سه مساله با آن ها در میان گذاشتند:
1. داعش و شایعات حضور برخی از آنان در صف طالبان.
2. حضور تکفیری های آسیای میانه ای در صف نیروهای طالبان.
3. مسئله مواد مخدر و امکان همکاری مشترک برای جلوگیری از قاچاق آن به آسیای میانه.
فدراسیون روسیه برای مقابله با این تهدید در سطح کلان تر نیز اقداماتی را انجام داده است. سرگی شایگو وزیر دفاع روسیه در دیدار با وزیر دفاع تاجیکستان اذعان داشته است که حضور داعش در افغانستان یک تهدید بالقوه برای آسیای میانه و روسیه محسوب می شود و روس ها برای مقابله با این چالش، در حال تقویت نیروهای برخی از کشورهای آسیای میانه می باشند.
این مسئله کاملا روشن است که سروصدای حضور داعش در افغانستان به هیچ وجه به نفع دولت این کشورها نیست و این شکل بزرگنمایی بیشتر به نفع طالبان تمام شده است، اما دولت افغانستان هنوز هم ظاهرا متوجه این مسئله نیست. چند روز قبل بار دیگر رسانه های کابل از حضور فزاینده داعش در ولایت زابل و مناطق تحت کنترل طالبان خبر دادند. یکی از مقامات محلی مدعی شد که در برخی مکان ها پرچم های سفید پایین آورده شده و پرچم های سیاه بالا رفته و در برخی مکان ها دیگر پرچم های سیاه پایین آمده و پرچم های سفید بالا رفته است. اما طالبان طی اعلامیه ای این ادعا ها را تکذیب نمودند و از حضور گروه داعش ابراز بی اطلاعی کردند.
به نظر می رسد که این دسته از وکلای پارلمان، یا خود بخشی از پروژه داعش هراسی اند و یا اینکه اطلاعات دقیقی از روند موجود ندارند و اطلاعات شان را از کسانی می گیرند که مبارزان ازبک در ولایت زابل را داعش می دانند اما حقیقت اینست که بعد از آخرین برخورد میان طالبان و افراد ملحق شده به داعش در این منطقه که سال گذشته به وقوع پیوست و در نتیجه آن منصور دادالله و تعدادی از رهبران جنبش اسلامی ازبکستان کشته شدند، طالبان به مبارزان خارجی دستور داد که از این پس حق تجمع در یک منطقه را ندارند و می بایست خانواده ها را به صورت گروه گروه در مناطق مختلف ساکن کنند نا نتوانند با یکدیگر متحد شده و ایجاد مشکل نمایند.
روسیه نیز این شایعات را با نگرانی دنبال می کند و آن را یکی از چالش های امنیتی آینده خود می داند و از سوی دیگر در صدد مبدل کردن این چالش به یک فرصت است. مسکو اکنون درصدد تقویت حضور نظامی خود در آسیای میانه ای می باشد که آمریکا در سال 2001 و پس از حمله به افغانستان، به آن چشم طمع دوخته بود. به هرحال وضعیت جهان در حال تغییر است و باید دید که با پایان کار داعش در سوریه و عراق، آیا بقایای آن سر از افغانستان بیرون خواهند آورد یا خیر. چنین اتفاقی تاحدی به روابط میان روسیه و پاکستان از یک طرف و امریکا و پاکستان از طرف دیگر نیز بستگی دارد. اگر پاکستان همچنان مورد بی مهری آمریکا باشد، اسلام آباد به مسکو نزدیک تر خواهد شد و برنامۀ حضور قدرتمند داعش در افغانستان به مشکل برنخواهد خورد. همچنین باید منتظر بود و دید که با قدم گذاشتن دونالد ترامپ به کاخ سفید، روابط میان روسیه و امریکا چه سمت وسویی خواهد یافت. اگر روابط میان مسکو و واشنگتن بهبود یابد، احتمال دارد تا پروژه داعش هراسی در افغانستان به پروژه حضور قدرتمند داعش تبدیل نگردد و قدرت این گروه در حد فعلی آن محدود باقی بماند.