آلودگی هوا و بی توجهی دولت

این روزها، آلودگی هوای شهر کابل، بیشتر از هر موضوع دیگر حیات و سلامتی شهروندان پایتخت را به خطر انداخته است و یک تهدید جدی به شمار می رود.

شهروندان کشور هر روزه عکس های از آلودگی هوای کابل در شبکه های اجتماعی میگذارند و نگرانی شان را در این مورد ابراز می دارند. اما اداراه ملی  حفاظت ازمحیط زیست هنوز به این مشکل توجه نکرده است و هیچگونه گزارشی از میزان آلودگی هوای شهر کابل ارائه نکرده است.
کابل یکی از آلوده ترین شهرهای جهان به شمار می رود. هر ساله با آغاز فصل زمستان، آلودگی شهر کابل به شدت افزایش می یابد و به احتمال زیاد از حد مجاز آلودگی هوا، می گذرد. در سایر کشورها وقتی آلودگی هوا از حد مجاز آن می گذرد، اداره ی هوا شناسی نکات ایمنی را به مردم گوشزد می کند و راه حل های برای کاهش آلودگی هوا و جلوگیری از افزایش بیشتر آن، ارائه می کند، اما متاسفانه مسئولین بخش هواشناسی افغانستان نه تنها که راهکاری برای کاهش آلودگی هوا ندارند، بلکه میزان آلودگی هوا را نیز برای شهروندان کشور اعلان نمی کنند و از تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت مردم، هشدار نمی دهند.
دولت افغانستان اداره ملی حفاظت از محیط زیست را در سال 1384 را ایجاد کرد تا برای حفاظت از محیط زیست افغانستان و کنترول آلودگی هوای شهرهای بزرگ کشور، کار کند. اما با گذشت بیش از یازده سال از فعالیت این اداره، کمترین کار برای کاهش آلودگی هوای شهر کابل صورت نگرفته است و پایتخت کشور هر روز بیشتر آلوده می شود و خطرات ناشی از آن، شهروندان پایتخت نیشین را تهدید می کند.
عوامل آلوده کننده هوای شهر کابل
ذغال سنگ؛ مصرف ذغال سنگ در فصل زمستان برای گرم کردن خانه ها، یکی از عمده ترین آلوده کننده های هوای شهر کابل به شمار می رود. بسیاری از شهروندان کابل را خانواده های فقیر و بی بضاعت تشکیل می دهند، آنها در فصل زمستان که برق نوبتی می شود و قیمت گاز مایع نیز افزایش می یابد، برای گرم کردن خانه های شان از ذغال سنگ و چوب استفاده می کنند. همچنان بسیاری از حمام های عمومی شهر کابل، برای گرم کردن آب و فضای حمام، از ذغال سنگ استفاده می کنند. دود ناشی از استفاده ی ذغال سنگ و چوب، باعث آلودگی هوا می شود.
تیل بی کفیت و وسایل نقلیه ی فرسوده؛در سالهای اخیر استفاده از وسایط نقلیه ی کهنه، فرسوده و دودزا، به صورت بی رویه در شهر کابل افزایش یافته است و یکی از عمده ترین عوامل آلودگی هوای شهر کابل به شمار می رود. از سوی دیگر، این وسایل از مواد سوخت کم کیفیت استفاده می کنند که در تولید دود غلیظ و مضر برای صحت انسان، نقش عمده دارد. تردد اینگونه وسایط در داخل شهر و تولید دود ناشی از استفاده ی مواد سوخت کم کیفیت، باعث آلودگی هوای شهر و بوجود آمدن امراض گوناگون برای شهروندان می گردد.
از سوی دیگر مدت ها است که در کابل برف و باران نباریده است و گرد وخاک ناشی از تردد انسان ها و موترها در شهر، نیز از یکی از آلوده کننده های عمده به شمار می رود. بسیاری از ما روزها وقتی در شهر در حال گشت و گذار هستیم متوجه آلودگی وحشتناک هوای کابل نمی شویم ولی اگر در شب و هنگامی که هنوز تعدادی از موترها در حال رفت و آمد هستند از خانه بیرون شویم، در شعاع چراغ موترها، میزان واقعی گرد و غبار و آلودگی هوای شهر کابل را می توانیم مشاهده کنیم.
ساختار شهر؛ساختار جغرافیای شهر کابل نیز یکی از عوامل آلودگی هوای شهر به شمار می رود. به لحاظ جغرافیایی، شهر کابل مانند کاسه‌ای است که توسط کوه‌های بلند احاطه گردیده است و در اثر وزش باد، آلودگی هوا به آسانی از این کاسه خارج نمی‌شود. همچنان در سال های اخیر مثل دهه های گذشته، برف سنگین و باران های شدید نیز نمی بارد تا غبار و آلودگی های فوسیلی را رسوب دهد و از بین ببرد. بنابر این گرد و غبار در آسمان کابل به دلیل وجود کوه های مرتفع و احاطه کابل توسط این کوه ها  و کمبود بارش برف و باران در طول سال از مناطق هم جوار آن که توسط این چنین توسط کوه ها احاطه نشده است، بیشتر است.
افزایش جمعیت؛افزایش جمعیت یکی دیگر از عوامل آلودگی محیط زیست در کابل است. کابل شهری است که برای نیم میلیون جمعیت ساخته شده است، اما جمعیت این شهر هم اکنون به بیش از پنج میلیون نفر و بنا به بعضی گفته ها حتی به هفت میلیون نفر رسیده است. بسیاری از خانواده های روستایی افغانستان به دلیل نبود کار و فقر اقتصادی مجبور به مهاجرت به شهرها می شوند که کابل یکی از شهرهای است که بیشتر ساکنان آن را کسانی تشکیل می دهند که محل سکونت اصلی شان را ترک کرده اند. همچنان بیشتر مهاجرانی که از کشورهای ایران و پاکستان عودت کرده اند و اکثر بیجاشده گان داخلی، در کابل اقامت گزیده اند. مهاجرت از روستا به شهر، عودت مهاجران از کشورهای همسایه و بیجاشده گان داخلی، باعث تراکم جمعیت در شهر کابل گردیده است و بسیاری از مشکلات محیط زیستی بر اثر تراکم جمعیت بوجود آمده است.
از سوی ساختار شهر کابل این مقدار جمعیت را پذیرا نیست و از سوی دیگر اکثریت مردم با فرهنگ شهر نشینی آشنا نیستند و توجه به حفظ و پاک نگهداشتن محیط زیست ندارند. بیشتر مردم کابل زباله های شان را در جویچه های کنار سرک ها و یا در کوچه ها می اندازند و شاروالی کابل هم به اندازه کافی سطل های زباله را در تمام نقاط شهر نگذاشته است تا مردم زباله های شان را در داخل آنها بریزند. همه ی این عوامل باعث افزایش آلودگی هوا و محیط زیست در کابل شده است و هر روزه شهروندان کابل را در معرض امراض گوناگون ناشی از آلودگی هوا و محیط زیست قرار می دهد.
بی توجهی به آلودگی هوا، پیامدهای ناگواری در پی خواهد داشت. عمده ترین پیامد ناگوار افزایش آلودگی هوا، شیوع امراض گوناگون ناشی از هوای آلوده خواهد بود. آلودگی هوا بر دستگاه داخلی بدن همانند قلب و سیستم تنفس و اندام خارجی انسان همانند چشم و پوست اثرات مخرب به جا می گذارد. آلودگی هوا باعث بوجود آمدن بیماری های تنفسی، آلرژی های پوستی و حتی بیماری های صعب العلاجی چون سرطان می گردد و زندگی بسیاری از افراد جامعه را با تهدید مواجه می سازد.
حکومت افغانستان تاکنون به آلودگی هوای شهر کابل بی توجه بوده است و برای کاهش آن تلاش جدی نکرده است، اما انتظار می رود که آلودگی شدید هوای کابل در این روزها، مقامات حکومت وحدت ملی را وادار کند تا در این راستا برنامه های عملی را روی دست گیرند.
حکومت برای اینکه بتواند آلودگی هوای شهر کابل را کنترول کند و پیامدهای ناگوار ناشی از آن را کاهش دهد، باید مانع ورود وسایل کهنه و فرسوده و تیل کم کیفیت در کشور گردد. همچنان حکومت باید شهروندان را تشویق کند که بجای ذغال و چوب از گاز برای گرم کردن خانه های شان استفاده کنند. برای این کار باید واردات گاز مایع افزایش یابد و قیمت آن کاهش یابد تا همه ی شهروندان توان استفاده از آن را داشته باشد.
حکومت وحدت ملی باید اداره ملی حفاظت از محیط زیست را وادار بسازد تا در مورد آلودگی هوای شهر کابل از طریق رسانه ها به شهروندان آگاهی دهی کند، همچنان این اداره باید بصورت منظم میزان آلودگی هوای شهر کابل را برای مردم گزارش دهد و از آنها بخواهد که برای کاهش آلودگی هوای پایتخت کشور همکاری کنند.